Boşanmada mal paylaşımı nasıl olur?
Boşanma konusunda mal paylaşımıyla ilgili olarak 01.01.2002’de yürürlük kazanan 4721 sayılı Türk Medeni Yasası’nın öncesiyle sonraki dönem için durum farklı olmaktadır. Daha önceki 743 Sayılı Yasa eşlerin arasındaki kanuni mal rejimi “Mal Ayrılığı Rejimi”dir. 4721 sayılı TMK yürürlük kazanmasıyla beraber “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi” kanuni mal rejimi şekline gelmiştir. Yani, yeni Türk Medeni Yasası’nın yürürlük kazandığı 01.01.2002 tarihinden evvel evlenen eşlerin arasında söz konusu tarihe dek tabi olunan mal rejimi sürecektir.
Eşler evlenmeden evvel belli bir mal rejimi sözleşmesi yapmayabilir. Böyle olunca, kanuni olarak, edinilmiş mallara katılma rejimini benimsemiş olurlar. Söz konusu rejimde, evlilik müddetince elde edilen mallar boşanma esnasında mal paylaşımıyla beraber eşler arasında eşit biçimde paylaştırılmaktadır. Edinilmiş mallara katılma rejimi ayrılma kararı ya da evliliğin bitirilmesi durumlarında sonlanmaktadır. Evliliğin bitirilmesinden başlayarak mevcut mal varlıkları tespit edilir.
Edinilmiş mallar, yani evlilik tarihinden başlayarak kazanılan mallar belirlenir. Bunun ardından da katılma alacağı saptanır. Katılma alacağının belirlenmesi için evvela edinilmiş mallarla bireysel mallar hesaplanmaktadır. Buna “denkleştirme” denir. Eşlerin pasifleri, yani borçları bulunuyorsa hesaptan çıkarılmaktadır. Ardından eşlerin aktifleri, yani alacakları bulunuyorsa söz konusu hesaba ilave edilmektedir. Bütün bu işlemlerin tamamlanmasıyla ortaya çıkan değerlere “artık değer” adı verilmektedir.
Hesaplanmış olan artık değer; eşlerden birisi çalışsın ya da çalışmasın sözleşme ile tersi kararlaştırılmamış ise 2’ye eşit şekilde bölünür. Bu konu, kanuni mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi için bir gerekliliktir. Ayrıca eşlerden birisinin bütün borçlarının toplamı, sahip olunan edinilmiş mallarının değerinin üstünde olabilmektedir. Böyle olunca, söz konusu eş eksiye geçer. Bu çerçevede, yasada ifade edildiği gibi öteki eşin artık değere katılım alacağı yok kabul edilmektedir. Katılım alacağı, alacağın kesinleşmiş olduğu tarihten başlayarak bir başka insana devredilebilmektedir. Ayrıca katılım alacağı, mirasla mirasçıların hesabına da geçmektedir.
Mal paylaşımıyla ilgili olarak evliliğin ne şekilde bitirileceğinin herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Evlilik çekişmeli ya da anlaşmalı olarak bitsin; mal paylaşımı hususunda tatbik edilecek TMK maddeleri yine aynıdır. Yasa koyucu bu noktada evliliğin sona erme biçimine önem vermiştir.
Ayrıca, karı koca anlaşmalı boşanma konusunda mal paylaşımıyla ilgili, yasanın müsaade ettiği ölçüde, esaslar tespit edilebilecektir. Mesela uygulama aşamasında, değer artış payından feragat anlaşmalı boşanma protokolü çerçevesinde de tanzim edilebilmektedir. Bu durumun haricinde malların nasıl paylaşılacağı hususunda karı koca kendi arasında mutabık kalabilir ama dikkat etmek lazımdır ki bütün bunlar karı kocanın arasında mal paylaşımıyla ilgili bir sözleşme yapmalarının neticeleridir. Yoksa yasa boşanmayla ilgili olarak ikili bir ayrıma gitmez.
